Bietensap, speltbrood of terug naar de oervoeding?

Dit verhaal is eerder verschenen in de glossy GENIET, dat zaterdag bij de PZC zat.
door Maurice Steketee
Een jonge wielrenner wint na het drinken van een fles bietensap zijn allereerste koers. Moeten we nu allemaal aan de rode toverdrank of is het niet meer dan een hype, die vanzelf weer overwaait?

In de aanloop naar de Kustmarathon was er vorig jaar in Zeeland nauwelijks nog een fles bietensap te krijgen in de supermarkt. Sporters zijn continu op zoek naar middeltjes om de spieren te versterken, het herstel te versnellen, het uithoudingsvermogen te verlengen en daardoor de prestatie te verbeteren. Bietensap is al een paar jaar dé hype onder met name (marathon)lopers en fietsers, stelt sportdiëtist Vera Wisse uit Lewedorp. ,,Er zit nitraat in en dat verwijdt de bloedvaten. En dat zorgt er weer voor dat je meer zuurstof krijgt.’’
Toch zit er ook een keerzijde aan het drinken van bietensap. In sportmagazine RunnersWorld werd onlangs nog gewaarschuwd voor overmatig gebruik. Volgens het Voedingscentrum kan het dagelijks innemen van bietensap leiden tot darmkanker vanwege de hoge concentratie nitraat.
De ‘rode toverdrank’ is niet het enige populaire ‘hulpmiddel’ voor sporters. De sportgelletjes, -dranken en –repen zijn dat net zo. Wie een willekeurige sportwinkel binnenloopt kan er niet omheen. Met felgekleurde verpakkingen en schreeuwerige koppen als ENERGY en POWER wordt de consument naar de schappen gelokt. Op internet zijn tientallen zo niet honderden websites waar het spul aan de man gebracht wordt. Het is een industrie waar miljarden in omgaan. Elke sporter neemt wel eens sportvoeding of andere substantie, maar of het gebruik ervan tot betere prestaties leidt, is niet altijd direct aantoonbaar. ,,Van heel veel dingen is het prestatiebevorderende effect nooit wetenschappelijk bewezen’’, stelt Wisse, die als voedingsdeskundige verbonden is aan het Zeeuws Olympische Netwerk. Ze adviseert sportbonden en verenigingen, maar ook individuele sporters, zowel recreatief als prestatief. Doel is om de voeding te optimaliseren. ,,Sportgelletjes werken vooral bij duursporters’’, vertelt de dertigjarige Wisse. Bij tien kilometer hardlopen of een halfuurtje fietsen heeft het gebuik ervan volgens Wisse geen nut. Daarvoor is de inspanning tekort. ,,Gelletjes zijn uniek door de combinatie van verschillende koolhydraten. Er zitten suikers, natrium, magnesium en soms cafeïne in. Welk merk je neemt, maakt niet zoveel uit. Waar je wel op moet letten is dat er geen extra zoetstoffen in zitten, want daar kun je maag- en darmklachten van krijgen. Gels en sportdranken hebben vooral effect bij langdurige inspanningen.’’

Tegenover al die zoetigheid staat het koolhydraatarm eten, een nieuwe ontwikkeling die is komen overwaaien uit de Verenigde Staten. ,,Daarbij schakel je over op minder koolhydraten om de vetverbranding te stimuleren. Veel sporters experimenteren ermee. Je gaat terug naar een soort oervoeding.’’
Zelf doet Wisse aan kogelstoten en discuswerpen. Ze behoort tot de besten van Zeeland. In haar tak van sport, de krachtsporten, is vooral de eiwitinname belangrijk. ,,Door het gebruik van eiwitpoeder herstel je sneller. Ook van creatine is het effect bewezen.’’
Volgens Wisse is de voedingsmiddelenindustrie continu in beweging en dat geldt ook voor de sportvoeding. ,,Maar er zijn veel producten waarvan sporters het effect overschatten. Op dit moment is bijvoorbeeld tarwegras hip en glutenvrij eten populair. Tennisser Novak Djokovic won de Australian Open en vertelde dat hij glutenvrij at. Dan zie je meteen dat dat in opkomst raakt. Terwijl er helemaal geen bewijs is dat het helpt bij sporters. Het is niet slecht om het te gebruiken, maar het is niet per se prestatiebevorderend. Nu roept iemand dat het eten van speltbrood gezonder is en dan zie je meteen dat een hype geboren is.’’
Naast de sportvoeding zijn er ook nog de pijnstillers. Het verhaal van de marathonloper die paracetamol in zijn bidon deed en doodziek werd is onder veel atleten wel bekend. ,,Het is niet verstandig om dat tijdens het sporten te gebruiken want je voelt de signalen van je lichaam niet meer’’, zegt Wisse.
In Duitsland werd in 2010 een groot onderzoek gehouden onder hardlopers die tijdens de marathon van Bonn wel en geen pijnstiller gebruikten. Het resultaat was opvallend. De lopers die wel wat slikten hadden tijdens de marathon vaker last van darmkrampen, hartproblemen en bloed in de urine. Hou het dus gewoon bij een eenvoudige sportdrank of gel, maar ook hiervoor geldt: gebruik het met mate.

En dat bietensap, werkt dat nu wel of niet? Vera Wisse kan er nog een mooie anekdote over vertellen. ,,Er kwam een jonge wielrenner bij me langs die het wel eens wilde proberen. Een paar weken later kwam hij zo trots als een pauw bij me terug en vertelde dat hij een wedstrijd had gewonnen. Kwam door die bietensap, dacht hij zelf. Bij navraag bleek hij toch een merk zonder nitraat (!) had gekocht, waardoor het geen effect heeft. Het placebo-effect doet ook wat…’’

SPORTVOEDING
Sportdranken
Sportdranken zijn er in vele smaken. De bekendste merken zijn Aquarius, Extran, Gatorade, AA Drink en Isostar. Bij de Aldi en Albert Heijn (huismerk) worden goedkopere varianten aangeboden. Sommige dranken zijn mierzoet en kunnen op korte termijn veel energie geven. Ze bevatten koolhydraten, zouten en mineralen. Wie te veel sportdrank drinkt kan maagproblemen krijgen, zeker bij langdurige inspanning. Daarom grijpen veel sporters terug op water. Het is een stuk goedkoper en misschien wel de beste dorstlesser van allemaal.

Repen
Bij de meeste hardlopers zijn repen niet zo populair omdat ze moeilijker te verteren zijn dan vloeibare voeding. Wielrenners grijpen daarentegen wel sneller naar een reep. Er zijn repen die je voor, tijdens en na de wedstrijd kunt eten. De repen heb je in verschillende smaken zoals chocolade, vanille, bosvruchten en banaan. Vooral die laatste is erg populair. Bananen zijn sowieso goed voor duursporters doordat ze makkelijk naar binnen zijn te werken. De repen die na afloop van de inspanning vaak worden genomen bevatten vaak extra eiwitten. Het gaat dan om zogenoemde herstelrepen. Bekende merken zijn Isostar, Born en Powerbar.

Gels
Vloeibare gels zijn enorm populair. Je kunt ze zo aan je mond zetten en leeg lurken. Sommige energiegels moet je wel vermengen met water, omdat ze anders als een steen op je maag vallen. De gels, die vol zitten met koolhydraten, zijn een aanslag op je gebit, want ze zijn vaak mierzoet. De meest verkochte gels zijn van Squeezy, Powerbar en SIS. Ook worden de gels tegenwoordig verkocht in een soort minitandpastatubes.